DIŞAVURUMCU SANATLAR
Dışavurumcu sanatlar, çocuğun kendini ifade etmesi için ihtiyaç duyduğu güven ve özgürlüğü sunar. Çocuklar oynarken, çizerken ve oluştururken kendilerini rahat hissederler. Terapist, oyun tekniklerini terapötik sürece dahil ederek ilişkiyi daha kolay kurabilir. Çocukların sınırlı bilişsel ve sözel becerileri vardır, bu da soyut ve karmaşık yapıları nedeniyle duygularını anlamalarını ve iletmelerini engeller.
TERAPI SÜRECININ BIR PARÇASI OLARAK SANATIN KULLANILMASI
Görüntüleri sanatsal biçimde kullanmak, terapi sürecine güçlü bir katkı sağlayabilir.
Terapistin ana hedeflerinden biri, çocuğun duyguları tanımasına, etiketlemesine ve anlamasına yardımcı olmak, onlara duygusal deneyimleriyle temasa geçmelerini ve bu deneyimlerde daha da uzmanlaşmalarını sağlayacak araçlar sunmaktır. Terapinin başında çocuklar genellikle savunmacıdır ve zor, utanç verici ya da rahatsız edici duyguları hakkında konuşmayı reddedebilirler. Çocuğun savunmasını azaltmak için yaratıcı bir yol bulmak ve duygularını tanıyabilecekleri, ifade edebilecekleri ve işleyebilecekleri güvenli bir ortam sağlamak terapistin görevidir.
Dışavurumcu sanatlar, çocuğun gelişimini ve iyileşmesini kolaylaştırmak için çeşitli sanatsal teknikler ve malzemelerden (örn., kolaj, resim, heykel, yazı, kil ve plastisinle modelleme, kitap oluşturma) yararlanır. Bu sadece iyi çizme ya da “güzel” bir sanat eseri ortaya koyma meselesi olmayıp duygusal bir deneyimden gelen herhangi bir sanat formu aracılığıyla kendini keşfetme sürecidir.
Çoğu çocuk sanat malzemelerini kullanmak ve bu malzemelerle oynamaktan hoşlanır. Malzemeleri genellikle rahatlatıcı ve tek kelimeyle eğlenceli bulurlar. İnsanın kendi elleriyle yapma, yaratma eylemi, sadece üzücü bir duygu, düşünce ya da olaydan söz etmekten kesinlikle daha az tehdit edicidir. Bu eylem, çocuk için, kendilerini yeni durumlarda görmelerini sağlayan, çatışmalara potansiyel çözümler getiren ve kaynakları içeriden harekete geçiren etkileyici bir deneyimi temsil eder. Seanslar sırasında sanat malzemelerinin eklenmesi, ifade için yeni yollar açar. Bu materyallerin tanıdık ve eğlenceli yapısı, çocuğun terapiye katılımını kolaylaştırırken aynı zamanda savunmalarını azaltmaya da imkan tanır.
Örneğin, oyun hamurunun kolay şekillendirilebilmesi ve dönüşebilme özellikleri, bir çocuğun malzeme üzerinde “kontrolünü” sürdürürken önemli sorunlarla oynamasını ve onlara şekil vermesini kolaylaştırır. Oyun hamuruyla çalışma süreci ve onun şekillendirilebilir yapısı, değişim için yararlı bir metafor işlevi görebilir. Çocuklar sıklıkla kendilerini çaresiz hissettikleri durumlarla karşı karşıya kalırlar.
Bu durumlar hakkında çizimler yapmak veya onları yansıtmak, bir güç, kontrol ve başarı duygusunun geri kazanılmasına yardımcı olabilir.
Çocuklarla çalışırken seans içinde sanatı kullanmanın bazı faydaları olabilir. Ana faydalarından biri, vücudun rahatlama tepkisini kolaylaştırmaktır. Örneğin, çizim, bir çocuğun duygusal açıdan yüklü olayları sözlü olarak ifade etmesini kolaylaştırır. Bu durum, kaygıyı azaltarak, çocuğun terapötik ortamda kendini rahat hissetmesini sağlayarak, hafıza geri kazanımını artırarak ve çocuğu klinisyene sözlü bir görüşmede olduğundan daha fazla ayrıntı vermeye teşvik ederek başarılır (Malchiodi, 2003).
DIŞAVURUMCU SANATLAR VE BDOT
BDOT’da, BDT teknikleri, benlik duygusu ve öz-yeterliğin güçlendirilmesi yoluyla duygusal-duyusal durumlarla teması ve bu durumların kabulünü ve modülasyonunu kolaylaştırmak için dışavurumcu sanatlarla bütünleştirilir.
Dışavurumcu sanatlar, bir kişinin duygusal deneyimiyle temas kurmak, kendini ifade etmesini teşvik etmek, baş etme becerilerini ve kontrolünü geliştirmek, özsaygı ve öz farkındalığı desteklemek, öz kontrolü kolaylaştırmak, acıyı azaltmak ve öz güveni güçlendirmek için değerli bir araçtır.
Genel olarak, daha yapılandırılmış sanat malzemeleri (kalemler, tahta kalemleri vb.) kişinin düşüncelerini yansıtmasına yardımcı oldukları için BDT’nin sözel görevleri için etkilidir. Daha az yapılandırılmış malzemeler (kil, sulu boya vb.) BDT’nin derin nefes alma ve rahatlamayı destekleme gibi fiziksel görevleri için etkilidir.
Sanatsal ve dışavurumcu etkinlikler çocuğun deneyimlerine somut ve fiziki bir biçim verir.
Bilişsel-davranışçı teknikler ve dışavurumcu sanatlar birleştirildiğinde, terapist sözel yöntemler aracılığıyla çocuğun düşüncesini keşfetme, uyumsuz düşüncelerini belirleme ve daha uyumlu düşünce ve davranışlar oluşturmaya yönelik bir modelleme süreci başlatma imkanına sahip olur.
Dışavurumcu sanatlar, bilişsel çarpıtmaların resimsel ifadesi için çocuğun hayal gücünü keşfetmek üzere kullanılır. Bu ifadeler daha sonra düşünce süreçlerindeki gibi değerlendirilir ve değiştirilir. Bu nedenle, eğer imgeler bilişin temel birer unsuruysa, çizim veya diğer görsel araçları kullanmak, içsel bilişsel düşüncelerimizi görsel olarak yansıtmamızı sağlar (Rosal, 2001).
Rosal (2001), sanat terapisinin bilişsel süreç sistemini anlamak için kişinin duygusal bileşenlerine odaklandığını ifade etmektedir. Rosal, sanatın yeni fikirlerin edinilmesini ve öğrenmeyi nasıl kolaylaştırdığının altını çizmektedir. Yaratıcı süreç sırasında kişinin bilişsel haritalarının geri getirilmesi mümkündür. Birey, bir yaşam durumu ya da karmaşık bir olayla ilgili bir imge oluşturduğunda, gelecek imgesinin oluşturulması için alternatif çözümler geliştirilerek problem çözmeye olanak sağlanmış olur. Bu nedenle, imge oluşturmak, bireyin kendi iç dilini, kendi kişisel inşa sistemini keşfetmesine yardımcı olabilir. İmge oluşturularak hem dış hem de iç dünyalar birbirine bağlandığında, davranış değişiklikleri kolay hale getirilebilir.
BDOT ile çocuklar düşüncelerini ve duygularını keşfederler. Sanat eserinin terapötik müdahalenin bir parçası olarak ortaya konulması, sanat içeriyorsa daha az korkutucu ve daha ilişkilendirilebilir olur çünkü sanat, çoğu çocuk ve ergen için gelişimsel açıdan rahat bir dil teşkil eder (Malchiodi, 2003).
Sanat yaratma süreci duyumotordur ve bebeğin duyusal deneyimlerini fiziksel eylemleriyle koordine ederek dünyaya ilişkin bir anlayış geliştirdiği, Piaget’nin duyumotor aşamasına karşılık gelir.
Sanatın kullanılması, aynı zamanda görsel ve dokunsal çıkış yolları sunarak düşünce ve duyguları ifade etmenin alternatif yollarını da ortaya koyar. Sanat, kelimeler başarısız olduğunda önemli bir ifade penceresi olarak işlev görebilecek beden temelli bir aktivitedir (Hinz, 2006). Sanatın kullanılması, sözcükleri kullanarak duygu ve düşüncelerini ifade edemeyen çocuklara yardımcı olabilir. Çocuğun gelişim düzeyine bağlı olarak, soyut düşünme eksikliğinden dolayı çocuk duygularını dile getirmekte güçlük çekebilir. Duyguları tanımlamak veya belirlemek için sözlü dilin kullanımı zor olduğunda, sanat bir dil veya ifade aracı sunabilir.
Seansta oluşturulan sanat eseri, duygudan farklı olarak, gencin düşüncelerini/duygularını temsil eden, görülebilir ve somut bir şey haline gelir. Sanat, terapötik bir ortamda terapistle birlikte işlenebilen ve yansıtılabilen bir malzeme görevi görebilir.
TERAPİST MİSİNİZ VE BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI OYUN TERAPİSİ EĞİTİMİ ALMAK İSTİYORSUNUZ?
TERAPÖTİK UYGULAMALARINIZI GELİŞTİRMEK İÇİN DAHİL SANATLARIN ETKİNLİĞİNİ KEŞFEDİN
Çocuklara yardım etmek bizim görevimizdir!
