YÖNLENDIRICI OLMAYAN OYUN TERAPISI
Tanım
Yönlendirici Olmayan Oyun Terapisi, çocuklarla ve gençlerle gerçekleştirilen etkili, müdahaleci olmayan bir terapidir. Oyun uzmanları tarafından terapötik bir müdahale olarak oyun terapisine olan ilgi son on yılda istikrarlı bir şekilde artmıştır. İhtiyaç, duygusal zorlukları olan çocuk ve ergenlere yönelik müdahaleler bulmaktı.
Bu yaklaşım, terapistin çocuğun duygu ve düşüncelerini ifade etmekte ve keşfetmekte özgür hissetmesini sağlayan güvenli ve güven verici bir ortam yarattığı bire bir ilişki kurmaya dayanır. Bunlar, davranış ve oyun yoluyla doğrudan veya dolaylı olarak iletilebilir.
Terapistin görevi, çocuğun duygularının daha fazla farkına varmasına yardımcı olmak için bu iletişimleri dinlemek, anlamak ve yanıtlamaktır. Bu, daha gizli ve kaotik duygusal durumları keşfetmesini ve bunlar üzerinde ustalık kazanmasını ve böylece onları yönetmesini sağlar.
Yönlendirici Olmayan Yaklaşım
Yönlendirici olmayan terapötik yaklaşım, Carl Rogers tarafından geliştirilen ve Virginia Axline tarafından çocuk terapisine uyarlanan yönlendirici olmayan psikoterapi ilkelerine dayanmaktadır. Temelinde, tüm insanlarda hem çocuklarda hem de yetişkinlerde bir motivasyon kaynağı olan kendini gerçekleştirme dürtüsünün var olduğu inancı yatmaktadır. Bu nedenle, kendilerini özgürce ifade etme fırsatı bulan çocuklar, oyun deneyimleri ve terapist figürü aracılığıyla kendiliğinden çözümlere ulaşabilir ve duygusal zorluklarını çözebilirler.
Rogers’ın Yönlendirici Olmayan Psikoterapisi
Rogers’ın danışan merkezli terapi olarak da bilinen yönlendirici olmayan terapisi, değişim için itici gücün terapistten değil hastadan geldiği fikrine dayanır, ancak terapistin rolü bu tür bir değişim için uygun koşulları sağlamaktır.
Üç temel koşul
Terapistin hastanın ‘kendini gerçekleştirmesini’ teşvik edebilmesi için üç temel koşul gereklidir:
1. Özgünlük (hastaya karşı savunmacı bir rol veya pozisyon benimsememek, ancak ilişkide kendisi ve spontan olmak).
2. Hastanın koşulsuz kabulü (şefkatli bir tutum, ilgi ve sevgi, hastaya derin saygı, ona olduğu gibi değer verme, yargılamadan kaçınma).
3. Empati (hastanın dünyasını hissetmek ve anlamak, onu eşsiz olarak kabul etmek ve kendi yargısını askıya almak; hastanın duygularını daha iyi anlayabilmesi ve kabul edebilmesi için hastanın duygularıyla empati kurmak).
Bu yansıtma süreci sayesinde hasta kendi duygusal durumlarını tanır ve daha fazla farkına varır ve böylece onlara hakim olmaya başlar. Bu süreç yorumlayıcı değildir ve hastanın sağladığı içeriği kullanarak şimdiye odaklanır.
Axline’ın Yönlendirici Olmayan Oyun Terapisi
Virginia Axline, Rogerian yapılarını gelişim çağına uygulayarak, yönlendirici olmayan veya çocuk merkezli oyun terapisinin (Çocuk Merkezi Oyun Terapisi) önünü açmış ve bu alanı önemli ölçüde etkilemiştir. Axline, çocuğu terapötik bağlamda kendisi olmaya teşvik eder, potansiyelini ve değişimi teşvik etme yeteneğini tanır. Özellikle, terapistin kabulü ve güvenli bir ortam yaratması, çocuğun potansiyelini açığa çıkarmasına ve kendini ifade etmenin doğal bir yolu olarak kabul edilen oyun yoluyla duygularını keşfetmesine ve ifade etmesine olanak tanır.
Virginia Axline’ın sekiz ilkesi
Axline, yönlendirici olmayan oyun terapisini geliştirirken Rogers’ın ilkelerini, terapötik uygulama için temel önkoşulları temsil eden sekiz kılavuza dahil etmiştir. Bunlar, uygulayıcı ile çocuk arasında müdahaleci olmayan ve güvene dayalı bir ilişkinin ve seansların hangi yönde ilerleyeceğini çocuğun seçeceği fikrinin kabul edilmesinin önemini vurgulamaktadır. Buna ek olarak, yorumlama yerine düşünmeyi tercih etmenin, çocuğun zihinsel savunmalarına saygı göstermenin ve ilişkiye terapötik sınırlar koymanın önemi vurgulanmaktadır.
- Çocukla sıcak ve güven verici bir ilişki geliştirin.
- Çocuğu olduğu gibi kabul edin.
- Çocuğun duygularını ifade etmekte tamamen özgür hissetmesi için ilişkide bir izin verme duygusu oluşturun.
- Çocuğun ifade ettiği duyguları tanıyın ve yansıtın, böylece duygularının ve davranışlarının daha fazla farkına varır.
- Çocuğun sorun çözme, seçim yapma ve fırsat verildiğinde değişiklik yapma yeteneğine derin saygı duyun ve gösterin.
- Çocuğun hareketlerini veya konuşmalarını herhangi bir şekilde yönlendirmeye çalışmayın.
- Terapiyi aceleye getirmeyin; bu aşamalı bir süreçtir.
- Sadece terapiyi gerçekliğe bağlamak ve çocuğun sorumluluklarının farkına varmasını sağlamak için gerekli sınırları belirleyin
Çocuk Merkezli Oyun Terapisi (CCPT)
Axline’in çalışmasından yola çıkan Landreth, Guerney ve Ray, başlangıçta Yönlendirici Olmayan Oyun Terapisi olarak adlandırılan CCPT’yi daha da tanımlamış ve geliştirmiştir.
Kişi merkezli yaklaşıma göre, çocuğun benlik inşası, çocuğun doğuştan gelen kendini gerçekleştirme eğilimi ile deneyimlere ilişkin kişisel algıları ve başkalarıyla etkileşimleri, özellikle de çocuğun algılanan beklentileri ve başkaları tarafından kabulü arasındaki karşılıklılık yoluyla gelişir.
Güvenlik, kabul ve empatik anlayış ortamını teşvik etmek, çocuğun büyümeye yönelik doğal eğilimini ortaya çıkarmayı amaçlar. Terapist, çocuğun kolaylaştırıcı bir ilişki içinde ifade edilen olumlu büyümeye yönelik içsel yönüne güvenir. Terapist, bir çocuğun davranışlarını ve duygularını anlamanın en iyi yolunun, çocuğun kendi dünyasını nasıl gördüğünü keşfetmek ve iç dünyasını kabul etmek olduğunu kabul eder. Terapötik ilişki sayesinde çocuk yeni varoluş biçimlerini keşfedebilir ve potansiyel olarak doğuştan gelen potansiyelleri ortaya çıkarabilir.
Terapistin rolü
CCPT, her bir ilkenin diğerleriyle örtüştüğü ve birbirine bağımlı olduğu iç içe geçmiş bir süreçtir. Çocuğa özgürlük, seçme hakkı ve kararlarına saygı gösterirken, bu, uygulayıcının terapide pasif bir gözlemci olduğu anlamına gelmez.
Problemlerin seçimi ve oyunun odağı çocuk tarafından belirlense de, terapist, davranış ve zaman konusunda net ve tutarlı sınırlar belirlerken, sıcak ve güvene dayalı bir ilişki kurduğundan emin olur.
Sınırlar dayatılsa da, oyun odasında oluşturulan iklim rahattır, güven ve emniyet duygusu ile karakterize edilir. Bu, çocuğun duygusal durumlarını ifade etmek ve keşfetmek için özgür hissetmesini sağlar.
Kaynakça
- Axline, V. (1947). Play Therapy. New York: Ballantine Books.
- Axline V. (1964). Dibs in Search of Self.
- Axline V. (1969).Play Therapy; the Groundbreaking Book That Has Become a Vital Tool in the Growth and Development of Children.
- Guerney, L. (2001). Child-centered play therapy. International Journal of Play Therapy 10(2):13-31.
- Landreth, G. (2012). Play therapy: The art of the relationship (3rd ed.). New York, NY: Routledge.
- Nordling W. J. & Guerney L. F. (1999). Typical stages in the child-centered play therapy process. Journal for the Professional Counselor, 14 (1), 17-23.
- Ray, D. (2011). Advanced play therapy: Essential conditions, knowledge, and skills for child practice. New York, NY: Routledge.
- Ray, D., & Landreth, G. (2015). Child centered play therapy. In D. Crenshaw & A. Stewart (Eds.), Play therapy: A comprehensive guide to theory and practice (pp. 3-16). New York, NY: Guilford.
- Rogers C. (1951). Client-centered therapy: It’s current practice, implications, and theory. Boston: Houghton Mifflin.
- Wilson K. , Ryan V. (2006). Play therapy: A non-directive approach for children and adolescents.
